Emrullah Aktepe (Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü)
Sinan Bilgen (Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü)
Ahmet Faik Taç (Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü)
Hamza Yanık (Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü)
Ali Hakan Yolcu (Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü)
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Osman Tanrıverdi (Mühendislik-Mimarlık Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
Mimari Rapor
Arazi secimi ve program Ulus Expo Merkezi’nin amacı günümüzde pek çok fuarın ve serginin yapıldığı başkent Ankara’da var olan merkezlerin mekânsal ve kentsel yetersizliklerine bir alternatif sağlamaktır. 4000 m2 sergileme alanı yanısıra açık ve yarı açık sergi mekânları ve kentsel konumu ile “Ankara Expo Merkezi” Ankara’ya alternatif bir sergi mekânı olacaktır. Expo merkezleri servis ihtiyaçları ve kent altyapısına getireceği yükler nedeniyle kent dışına yerleştirilmektedir. Ancak bu durum kent yaşamından kopuk olmalarına sebep olmaktadır. Proje arazisi seçilirken, hem kentin içinde olan, hem de servisleri ve altyapısı bakımından kentin ulaşımına yük olmayan bir bölge araştırmasına gidildi. Bu kriterlere uygun olarak Ulus, Sıhhiye ve Tandoğan bölgeleri arasında bulunan, kentin içinde ama aynı zamanda dışında olarak nitelendirilebilecek, Talat Paşa Bulvarı ve Celal Bayar Bulvarı arasında kalmış, büyük bölümü raylarla kaplı olan alan proje için uygun görülmüştür. Proje, tarihi kent merkezi olan Ulus’a yönelik canlandırma projeleri ve mevcut hızlı tren projesi ışığında kent içindeki bu atıl alanın planlanması ve Expo Center tasarımıdır. Arazinin büyük bölümü Ankara Garı tren raylarını içermektedir, doğusunda eski tren bakım tamirhanesi restorasyon ile kent müzesine dönüşmüştür. Ancak kent ile ilişkisi Atatürk Bulvarı’na uzaklığı sebebiyle sorunludur. Tasarım kararları Günümüzde sergi mekânları tasarımında amaç, yapının içindekileri sergilemekten çok kendisini sergilemek olmakta; yapılar sitil savaşlarına dönüşen mimarlık anlayışı ile çarpıcı, sansasyonel, şaşırtıcı tasarımlara dönüşmektedir. Ankara Expo Merkezi tasarımında bu anlayışı eleştiren bir tutum sergilenmiş, aynı zamanda mekânsal zenginlikleri de barındıran bir yapı hedeflenmiştir. Amaç, merkezin işleyiş gerçekliği içinde, çeşitli ölçeklerde sergilere ev sahipliği yapabilecek bir tasarım geliştirmektir. Tasarımda ana karar zemin katında büyük sergiler için maximum alanı sağlamak, asma katta ve üst katta zemin katla ilişkili daha küçük sergi mekânları tasarlamak olarak özetlenebilir. Servisler ise karayolu ve demiryolu bağlantısı ile sağlanacaktır. Mekân, strüktür ve servis tasarımı birbirinden ayrı düşünülmemiş birbirini besleyen bir tasarım süreci sonunda, strüktürel elemanların gruplanması ile oluşan hiyerarşi aynı zamanda mekânsal çeşitliliğin tariflenmesini sağlamıştır. Strüktür ile tariflenen iç hacim temiz sergi mekânı olurken, strüktürün kendi içinde oluşan hacim ise giriş ve servisleri barındırır.
Mühendislik Raporu
Expo Merkezi’nin statik tasarımı mimari tasarımdan ayrı tutulmamış, birlikte işleyen tasarım süreci sonunda mimari kaygılarla gruplanan taşıyıcı sistemin boyutlandırılması en ideal şekilde hesaplanmıştır. Yapının sistem analizleri ÇELİKPRO V.4.3.1 ile yapılmış malzeme seçimlerinde ise Borusan Mannesmann profilleri dikkate alınmıştır. Hesaplarda, - 1. Derece deprem bölgesinde ve Z2 sınıfı zemin koşulları, - DBYBHY Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Yönetmeliği (2007), - TS 498; Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri, - TS 648; Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları kullanılmıştır. Yapının taşıyıcı sistemi iki farklı şekilde gruplanmıştır. Ana taşıyıcı sistem: 46 m açıklık geçen ana makas elemanları ve yükleri bu sisteme aktaran ikincil ve üçüncül elemanlar: 9 m açıklık geçen kafes kirişler, asma katı taşıyan makaslar ve döşemeler. Döşemeler için yapının yükünü azaltmak amacıyla ögerilmeli prekast boşluklu döşemeler kullanılmıştır. Zemin katı döşemesi sistemden ayrı olarak raylara basan I profiller ile taşınır. Ana taşıyıcı makas sistemini oluşturan profillerin boyutlandırılması sırasında klasik çelik hesapları kullanılmıştır. Profillerin kesit alanları elemana etki eden çekme, basınç ve eğilme tesirleri ve kullanılan emniyet gerilmeleri göz önüne alınarak seçilmiştir. Makas çaprazları sistemin genelinde momentin düşürülmesine katkı sağlamıştır. Ancak ana taşıyıcının kolonlarını oluşturan profiller yüksek basınç değerleri, rüzgâr yükü ve deprem yükü göz önüne alındığında tahmin edildiği gibi yapının en kritik bölgesi olarak tespit edilmiştir. Burada bulunan kesit alanının büyüklüğü ve her iki eksende yüksek moment yarıçapı gereksinimi Borusan Mannesmann St 52 kalitede çelik kullanılarak giderilmiştir. Kiriş profilleri boyutlandırılırken çekme, basınç ve eğilme hesaplarının yanısıra mimari kaygılardan dolayı kritik kolonlarda bulunan ebatlara öncelik verilmiştir; bu noktada çekme ve basınç dayanımlarındaki farklılıklar et kalınlığında ve çelik kalitesinde çeşitlenmelerle sağlanmıştır. İkincil ve üçüncül makas kirişlerde aynı prensipler uygulanmış ancak asma katta yanal yüklere karşı çelik çaprazlar kullanılması zorunlu görülmüştür. Çelik çapraz kullanımı yapının yanal yükler altındaki deplasmanları yönetmeliklerde öngörülen değerlere çekebilmeyi sağlamıştır. Çeşitli ebat ve formda St 52 kalitede kapalı profil üretmesi sebebiyle taşıyıcı sistemin çözümünde kullanılan Borusan Mannesmann profilleri hem mimari değerlerin hem de mühendislik hesaplarının optimize edilmesinde büyük kolaylık sağlamıştır.