Proje Adı: Sonkar Hilton Otel
Mal Sahibi: Sonkar Otomotiv; İnş. Müh. Nedret Y. OşAN
Proje Koordinatörü: Mimar Mehmet Muharrem KORKMAZ
Mimar: Uras+Dilekçi; Mimarlar, Durmuş DİLEKÇİ, Emir URAS, Fikret SUNGAY,
Mühendis: Yapı Teknik; İnş. Müh. şakir TEKER, İnş. Müh. Halil İbrahim BOZTEPE
Yapı Denetim: Sismik; İnş. Yük. Müh. şinasi BAYRAKTAR, İnş. Yük. Müh. Mete AREL
İmalat ve Montaj: Gülermak A.ş; Proje Müdürü Deniz BAKAN, şantiye şefi Erdal GEDİK
Yazı: İnş. Müh. Halil İbrahim BOZTEPE
Sonkar Hilton Otel, taşıyıcı sistemi çelik konstrüksiyon olarak YAPI TEKNİK tarafından tasarlanmış olup, tümüyle çelik konstrüksiyondan oluşan yapılar arasında Türkiye’nin ve Avrupa’nın en yüksek çelik binası olma özelliğini taşımaktadır.
Yapı Teknik, sekizi mühendis olmak üzere toplam otuz kişilik kadrosuyla, çeyrek asırlık tecrübesiyle, betonarme, çelik ve ahşap yapıların mühendislik tasarım ve dizaynında hizmet vermektedir.
Müşteri odaklı çalışmayı prensip edinen Yapı Teknik, tasarım aşamasında müşteri taleplerini titizlikle ve özenle yerine getirirken uygulama esnasında da müşavirlik hizmeti sunmaktadır.
Teknolojisini ve hizmet kalitesini sürekli geliştiren Yapı Teknik, bugüne kadar yaptığı 1500’ün üzerindeki yapının kalitesinin ve yaşanan depremlerden hasar görmemiş olmasının haklı gururunu yaşamaktadır.
Bina üç bloktan oluşmaktadır. Toplam inşaat alanı, 15.400 m2 betonarme, 13.300 m2 çelik olmak üzere toplam 28.700 m2’dir. Ana Blok, üç bodrum kat betonarme, yirmidokuz kat çelik olmak üzere toplam otuziki katlıdır. Çelik konstrüksiyon üst yapının HD tipi kolonları, bodrum kat kolonlarının içinden geçerek radye temele oturtulmuştur. Bu şekilde kolonlar kompozit çalıştırılmış, bodrum katta daha optimum boyutlu kolonlar yapılabilmesine imkan sağlanmıştır. Kolonlarda beton ve çeliğin birlikte (kompozit) çalışması için,
HD profillerin başlığına ve gövdesine kayma elemanları (stud) otomatik olarak kaynatılmıştır. Ana blokta toplam çelik konstrüksiyon metrajı 2.500 ton olarak gerçekleşmiştir. B Blok üç bodrum ve bir zemin kat olmak üzere toplam 4 katlı olup betonarmedir. C Blok dört bodrum kat, bir zemin kat olmak üzere toplam beş katlı olup, betonarmedir.
MİMARİ TASARIM
Yapının mimari tasarımını URASxDİLEKÇİ Mimarlık gerçekleştirmiştir. Yapı Avcılar’ da önemli bir geçiş güzergahı olan D-100 karayolu üzerinde yer almaktadır. Mimari estetik ve fonksiyonellik ile birlikte bölgenin depremsel karakteristiği gözönünde bulundurularak mühendis ve işverenle ile beraber projeyi çelik strüktürle kurgulama kararı verdik. Proje mimari kurgu olarak yalın formal bir dile sahiptir. Yataydaki kütle ihtiyaç olan yatayda çözümlenmesi gereken fonksiyonları kapsarken, düşeydeki kütle marmara denizi ve karadeniz istikametinde manzarayı kucaklamaktadır. Yapının mimari ve iç mekan kurgusu her noktası ile yapısal sistemi vurgular şekilde kurgulanmıştır. Yapı D-100 arteri İstanbul veya Edirne istikametinden gelişlerde perspektifte masif bir cephe vermemesi için dar ve yarı şeffaf, diğer yönde manzarayı yakalaması için geniş cepheli bir geometriye sahiptir.
MÜHENDİSLİK TASARIM
onkar Hilton Otel taşıyıcı sistemi betonarme ve çelik olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır.
B ve C bloklar betonarme, A bloğun bodrum katları betonarme, zemin ve normal katları ise çelik konstrüksiyon olarak tasarlanmıştır. Betonarme bölümlerde perdeler ve çerçeveler Deprem Yönetmeliği’ne uygun olarak yüksek sünek tasarlanmıştır.
Çelik konstrüksiyonda düşey yükler, HD tipi S460 kalitesinde HISTAR profillerden oluşan kolonlar tarafından taşıtılmıştır.
Çelik Yapının yatay yük taşıyıcı sistemi, süneklik düzeyi yüksek dışmerkez ve merkezi çelik çaprazlı perdeler ile süneklik düzeyi yüksek moment aktaran çerçevelerden oluşmaktadır. Kolon ekleri, şantiyede tam penetrasyonlu küt kaynaklı teşkil edilmiştir. Kiriş-kiriş, kolon-kiriş ve çapraz birleşimleri 10.9 kalitesinde yüksek mukavemetli bulonlarla civatalı olarak tasarlanmıştır. Moment aktaran çerçeve bağlantıları ve çaprazların tasarımı TDY 2007 Deprem Yönetmeliğinin öngördüğü yüksek sünek şartlarını haiz olacak şekilde yapılmıştır.
IPE 330 döşeme kirişleri S275 kalitesinde, kompozit olarak tasarlanmış ve kiriş başlığına otomatik olarak kaynaklanacak olan çapı d=19 mm ve yüksekliği h=90 mm olan başlıklı kayma bağlantıları (stud) kullanılmıştır. Ayrıca tüm kirişlerin başlıklarında da başlıklı kayma bağlantılarının kullanılması öngörülmüştür. Döşeme için 1 mm kalınlığında 50 mm hadve ve yüksekliğinde trapez saç kullanılmıştır.
Deprem Yüklerine Karşı Tasarım (Sismik Tasarım)
Yapı, birinci derece deprem bölgesi kriterlerine göre, 50 yıllık bir süreç içinde aşılma olasılığı %10 olan deprem yükü ve şiddetine göre TDY2007 kriterleri esas alınarak boyutlandırılmıştır.
Performans analizi sonuçlarına göre yapı TDY2007 Bölüm 7’de tarif edilen “Can Güvenliği” kriterlerini sağlamaktadır.
Performans Hesabı
Yüksek katlı A Bloğun betonarme bölümünün performansı DBYBHY 2007 Bölüm 7.5’e göre doğrusal elastik hesap yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Analizlerde Ra=1 alınarak mod birleştirme yöntemi kullanılmıştır. Uygulanan deprem doğrultusu ve yönü ile uyumlu eleman iç kuvvetleri ve kapasiteleri hesaplanmış ve etki/kapasite oranları belirlenerek öngörülen performans düzeyindeki sınırlar ile kontrol edilmiştir. Yapılan hesaplar sonucunda binanın can güvenliği kriterlerini sağladığı görülmüştür.
Rüzgar Hesabı
Binanın rüzgar yüklerine karşı tasarımı TS498, ve “ASCE 7-98 minimum Design Loods Building and Other Structures” Amerikan şartnamesine uygun olarak yapılmıştır.
Yangın İzolasyonu
Tüm çelik elemanlar, çimento enjeksiyonu, yangına mukavim boya veya alçıpan ile kaplanmak suretiyle yangına karşı korunacaktır.
Standartlar ve Yönetmelikler
Yapı sisteminin hesaplarında esas alınan başlıca ulusal ve uluslar arası standartlar ve yönetmelik aşağıda sıralanmıştır.
(DBYBHY) 2007- Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik
TS498-Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri.
TS500- Betonarme Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları – 2000.
TS648- Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları – 1980.
AISC-ASD 89 - Allowable Stress Design. (ASD)
ASCE 7-98- Minimum Design Loads Building and Other Structures.
Malzeme Sınıfları ve Karakteristleri
Üst yapı ve temellerde kullanılması öngörülen malzeme sınıfları ve karakteristikleri aşağıda verilmiştir.
Çelik kolonlar: S460 çeliği (Fy= 460 N/mm2)
IPE 330 enkesitli kat kirişleri: S275 çeliği (Fy= 275 N/mm2)
Diğer tüm yapısal çelik elemanlar: S355 çeliği (Fy= 355 N/mm2)
Bulonlar: 10.9 (Fu= 1000 N/mm?)
Kompozit kirişlerde kayma bağlantısı: 19 mm / 90 mm (Fu=450 N/mm2)
Beton sınıfı: C30 (fck= 30 N/mm2)
Beton çeliği: S420a (fyk= 420 N/mm2)
Hasır çelik: S500a (fyk= 500 N/mm2)
İMALAT/MONTAJ
Sonkar Hilton Oteli çelik imalatları GÜLERMAK A.ş.’nin 56,000m2 alana sahip değişen dünyanın hızla gelişen teknolojisi takip edilerek donatılmış ekipmanları ile modernize edilmiş GÖLBAşI/ANKARA fabrikasında yapılmıştır. Her türlü çelik imalatın yüksek kalitede yapıldığı fabrika ISO9001, OHSAS 18001, ISO 14001, DIN 18800-7, DIN 15018, RIL 804, ISO 3834-2, DIN 4099, BS 5950-2, ASME U, S, NB ve R sertifikalarına sahiptir.
Ham malzemenin fabrika sahasına girişinden sonra başlayan imalat sürecinde çelik üretimi, EN standardlarına göre her istasyonda hassas bir süreç takip edilerek, iyi eğitim almış uzman personel kontrolü altında tamamlanmıştır.
X-Steel programında modellenen saç ve profil malzemelerin CNC kodları çıkartılmaktadır. Bu kodlar bilgisayar ile CNC tezgah arasında kurulan köprü bağlantı vasıtası ile ofis bilgisayarlarından doğrudan CNC tezgahlara aktarılmaktadır. Sac malzemeler tek CNC tezgah üzerinde kesme ve aynı anda delme işlemlerine tabi tutulurken, profil malzemeler ise 3 eksenli CNC tezgah vasıtası ile delinmektedir. Bu sayede projede bulunan binlerce delik hatasız olarak delinmiştir.
Fabrika ortamında yapılan kaynaklar gaz altı kaynaklarıdır. Fabrikada yapılan bütün alın kaynaklarına ULTRASON testleri yapılmış ve onaylanmıştır. Bunun dışında kalan diğer bölge kaynaklarına MANYETİK PARÇACIK TESTİ, PENETRANT TESTİ, GÖRSEL MUAYENE tahribatsız testleri yapılmıştır.
İmalatı tamamlanan çelikler özel ısıtma ve havalandırma sistemine sahip boya istasyonunda EN standardlarına göre, yurt dışında eğitim almış uzman boya kontrolörü gözetiminde montaja hazır hale getirilmiştir.
Montaj 16 tonluk 1 adet Potain kule vinç kullanılarak yapılmaktadır. 29 katlı olarak tasarlanan binanın
7. kata kadar olan kolonlarının her birinin ağırlığı yaklaşık olarak 16 tondur. Bina yüksekliği arttıkça kolon kesitleri küçülmekte ve ağırlıklar 8,5 ton’a kadar düşmektedir. Bina kolon-kolon bağlantıları kaynaklı olup diğer tüm bağlantılar(kolon-kiriş/kiriş-kiriş/çapraz-kiriş) civatalı bağlantılardır. Binanın tamamında M16’dan başlayarak M30’a kadar değişen ebatlarda yaklaşık olarak 65000 adet yüksek dayanım istenen bölgelerde kullanılan öngermeli 10.9 kalitede civata kullanılmaktadır. şantiyede kullanılan civataları torklamak için kullanılan elektrikli tork aleti düzenli olarak her gün-civata torklama işlemine başlanmadan önce
Skidmore-Wilhelm cihazı ile kalibre edilerek civatalara verilecek olan öngerme kuvvetlerine göre ayarlanmaktadır.
Kolon-kolon ekleri elektrik ark kaynağı ile birleştirilmektedir. Burada kullanılan elektrodlar yüksek dayanım istenen yerlerde kullanılan bazik alaşımlı elektrodlardır. şantiyede yapılan kaynaklar, kaynak yeterlilik testine tabi tutulmus, geçerli sertifikaya sahip, kendi alanlarında gerekli donanım ve yeterliliği bulunan personelden oluşmaktadır. Kaynak personeli konusunda uzman kaynak denetmeni tarafından periyodik olarak eğitime tabi tutulmaktadırlar. Bu suretle şantiyede yapılan tüm kaynaklar ve kaynakçılar sürekli olarak denetim altında tutulmaktadır. Kolon-kolon birleşimlerinde yapılan kaynaklar %100 ultrason testi ile kontrol edilmektedir. Ayrıca kolon ek kaynakları ve diğer tüm kaynaklar Penetrant testi ve Görsel muayene ile kontrol edilmekte ve raporlanmaktadırlar.
DENETİM VE KONTROL
Sonkar Hilton Oteli taşıyıcı sisteminin tasarımı SAP 2000, ETABS ve Sta4 CAD yazılımları kullanılarak yapılmış, projelerin ve hesapların denetimi, yine elektronik ortamda incelenmek suretiyle SİSMİK tarafından gerçekleştirilmiştir. Türk Deprem Yönetmeliğine ve standartlarına uygun olarak yapılan tasarımın AISC-ASD 89 ve ASCE 7-98 normlarına uygunluğu da kontrol edilmiştir.
Yapım aşamasındaki denetim ve kontrol işlemleri, yüklenici firmanın Ankara’da kurulu çelik yapı üretim tesisindeki üretim işlemleri ile şantiyedeki montaj işlemleri için olmak üzere iki ayrı aşamada gerçekleştirilmektedir. Gerek üretim gerekse montaj işlemlerinin denetiminde esas alınan standart ve yönetmelikler aşağıda belirtilmiştir:
(DBYBHY) 2007 - Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik
TS648- Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları – 1980.
TS ENV 1090-1- Çelik Yapı Uygulamaları (Genel Kurallar ve Binalar İçin Kurallar) ve bu standardın atıfta bulunduğu diğer standartlar
TS500- Betonarme Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları – 2000.
TEKNİK şARTNAME- Yapı sahibi ile yüklenici arasındaki sözleşme eki teknik şartname
Üretimde kullanılacak malzemelerin teknik özelliklerinin tasarımda belirtilen kriterleri sağladığı, sertifika kontrolü ile tespit edilmektedir. Sertifika kontrolleri TS EN 10204’e göre yapılmaktadır. Yapı için önem arz eden bazı malzemeler, sertifika kontrolleri yanında malzemeler üzerinde yapılan mekanik deneyler ile de kontrol edilmektedir.
Üretim tesisinde yapılan denetimlerde taşıma, depolama, kesme, şekil verme, delme, kumlama, yüzey koruması, kaynaklama ve şantiyeye sevkiyat işlemleri izlenmekte, ayrıca üretimin projeye uygunluğu da incelenmekte ve elde edilen bulgular periyodik olarak raporlanmaktadır.
Yapının yüksekliği dolayısıyla, kolon ve kirişlerin pozisyonları (yataylık ve düşeyde şakül kontrolü), yüklenici dışında iki ayrı ölçme ekibiyle izlenmekte ve çapraz kontroller yapılmaktadır. Bu kontroller sonucunda elde edilen değerler, yatay ve düşey pozisyonlardaki sapmaların, izin verilen toleransların çok altında kaldığını göstermiştir.
Denetim işlemlerinde birleşimlere ayrı bir önem verilmiştir. Kaynaklı birleşimleri gerçekleştiren tüm elemanlar, sertifikalı kaynakçılardır. Tüm kaynaklar gözle muayene edilmekte, ayrıca küt kaynakların tamamı ultrasonografik test yöntemiyle, köşe kaynakları da magnetik partikül ve sıvı penetrant test yöntemleriyle denetlenmektedir. Bulonlu birleşimlerde kullanılan cıvata ve somunlar tork kontrol yöntemi ile sıkılmaktadır. Sıkma işleminde kullanılan tork anahtarı her farklı çap için, her gün kalibre edilmektedir.
Yapının bir başka önemli elemanı da kompozit döşemelerdir. Kompozit döşemelerde, deprem yükleri için büyük önem arz eden rijit diyafram davranışının sağlanması, başlıklı kayma elemanları (stud) sayesinde gerçekleşmektedir. Bu bakımdan stud’lar da özellikle kaynakları açısından darbe ve eğme yöntemleri kullanılarak ayrıca denetlenmektedir.
Denetim ve kontrol adına yapılan tüm işlemler, tutanaklar ve raporlar arşivlenmektedir. Bu dokümanlar iş bitiminde oluşturulacak bir “kalite dosyası” ile yapı sahibine sunulacaktır.
İş GÜVENLİĞİ
Sonkar Hilton Otel şantiyesinde çalışan güvenliğini sağlamak, iş kazalarından ve meslek hastalıklarından korunmak için multidisipliner bir sistemle birden çok amaç ve hedef konulmuş ve iş güvenliği bilinci oluşturulmuştur. Çalışan memnuniyeti toplantıları düzenlenerek çalışanların isteklerini anlayıp çözüm ortaklığı kurulmaktadır. Tüm yasal standartlara uygun olarak işe giriş muayeneleri, periyodik sağlık kontrolleri, olay bildirim analizleri, saha turları ve iş güvenliği kurulu aracılığıyla çalışanlarımızı yaralanmalardan ve meslek hastalıklarından korumakta, iş güvenliği bilinci artırılmaktadır.
İş güvenliği kurulu, risk değerlendirme çalışmaları ve eğitim programlarımız ile çalışanlarımızı bina ve çevre güvenliğini hakkında bilinçlendirip gereksinimleri ve güvenlikleri için fiziksel ortam oluşturulmaktadır.
Çalışanlarımızın performansını artırmak ve iş güvenliği çalışmalarına tüm çalışanları teşvik etmek için her ay iki kişiye iş güvenliği teşvik ödülü vererek ayrıca motivasyon aktiviteleri düzenlenmektedir.
İŞVEREN GÖZÜYLE
Yapılan çelik projesi Türkiye’nin gerçeğidir. Ülkenin böyle projelere şu ana kadar geçmemesi bence kayıptır. Ülkemiz deprem bölgesinde bulunduğu için bu tip inşaatlar kaçınılmaz olacaktır.
Bu yapının gerçekleştirilmesinde Tüm Ekibe Teşekkürlerimi Arz Ederim.
Bundan böyle, Türkiye’mizde böyle yapıların yapılması dileği ile…
ÖZET
Sonkar Hilton Otel ile çeliği hak ettiği yere, zirveye çıkardığımız için mutluyuz ve gururluyuz.
Çelik gibi yüreğimizle hep birlikte nice zirvelere ulaşmak temennisiyle…