Şafak Arslan (Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü)
Esra Can (Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü)
İstanbul Teknik Üniversitesi
Ekin Özer (Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Boğaziçi Üniversitesi
Mimari Rapor
Substrat
Terazidere, sayıları artan alışveriş merkezlerine bir eleştiri ve alternatif olarak düşünülmüş ve enzim-substrat ilişkisinden yola çıkılarak tasarlanmıştır. Substrat Enzimler kataliz yapan (kimyasal tepkimelerin hızını artıran) biyomoleküllerdir. Enzim tepkimelerinde tepkimeye giren moleküllere substrat denir ve enzimler bunları farklı moleküllere dönüştürür. Enzimler hangi tepkimeyi katalizledikleri ve bu tepkimeye hangi substratın girdiğine göre büyük farklılıklar gösterir. Bunun nedeni, enzim ve substratın birbirine tam uyan geometrik şekillerinin olmasıdır. Enzimler esnek yapılar olduklarından, substrat enzimle etkileşirken, aktif merkezin şekli sürekli olarak substrat tarafından değiştirilir. Tepkime sonucunda da yeni ürünler oluşur.
İnhibitör
İnhibitörler, kimyasal tepkimeyi yavaşlatan ya da durduran maddelerdir. Enzimin aktif bölgesine yerleşerek enzimin yapısını bozar ve substratın bağlanmasını engellerler. Buna karşın, substratın bağlanması da inhibitörün bağlanmasını engeller.
Pasif: Tüketim: AVM: İnhibitör
Son yıllarda İstanbul’da yapılan AVM’lerin sayısı hızla artmaktadır. Özellikle Güngören, Bayrampaşa, Bağcılar, Zeytinburnu, Bahçelievler gibi birbirine yakın olan bölgelerde gereğinden fazla AVM bulunmaktadır. İcinde yer aldıkları dokuya kapalı kutu formunda eklemlenen, yapısal ve işlevsel acıdan çevreleriyle ilişki kuramayan AVM’ler, kullanıcıları salt tüketime sevk ederek, bölgenin aktif yapısını pasişeştiren inhibitörler gibi iş görmektedir. ENZİM: KENTSEL DOKU (aktif bölgelere sahip, üretken), İNHİBİTOR: AVM (aktif bölgeleri pasişeştirici, zihinsel üretkenliği engelleyici).
Aktif: Üretim: Besleyici İşlevler: Substrat
Yoğun bir yapılaşmanın olduğu mevcut doku içerisinde maddi tüketime endeksli, içine kapalı yapılar yerine bölgede yapısal olarak nefes alma noktası oluşturan, işlevsel olarak da bölgeyi besleyen çözümlere ihtiyaç vardır. Yoğun ve çarpık yapılaşmaya kapalı ve ağır kütleler eklemek yerine dokuyu besleyici işlevler kazandırmak ihtiyaç duyulan substrat işlevini görür. ENZİM: KENTSEL DOKU (aktif bölgelere sahip, üretken) SUBSTRAT: BESLEYİCİ İŞLEVLER (aktif bölgelerin aktifliğini artırıcı, zihinsel üretkenlik sağlayıcı). Yoğun ve çarpık bir kentsel dokuya sahip olan ve İstanbul'da AVM’lerin hızla çoğalmaya başladığı zon içerisinde bulunan Terazidere'ye kentsel substrat kavramını kazandırmak amaçlanmıştır. SUBSTRAT TERAZİDERE, sahip olduğu işlev akışıyla nefes alan yapısallığı sayesinde “kentsel substrat” görevi görmektedir. Besleyici işlevlere sahip olan substrat; interaktif kütüphane (dijital sistemi sayesinde bireysel kitap takasını sağlayan sokaktan algılanan kitap duvarı), okuma bolumu, sinema, haber akışının da izlenebildiği, aynı zamanda performans alanı ve oturma alanı olarak kullanılan mekanlar, sergi salonları, internet birimi ve yeşil teraslardan oluşmaktadır.
Mühendislik Raporu
Yapının taşıyıcı sisteminin tasarımında mimari projenin estetik beklentileri, yapı güvenliği ve Borusan ürünlerinin kullanımı temel amaçlar olarak ele alınmıştır. Projenin her aşamasında mimari görüşler dikkate alınmış, mimar mühendis diyaloglarıyla estetik ve güvenlik arasındaki optimum nokta hedeflenmiştir. Taşıyıcı elemanların boyutlandırılmasında çeşitli standartlar esas alınmıştır. Yapıya etki eden yükler için TS 498, deprem etkileri için DBYBHY, Çelik yapı elemanlarının hesaplamaları için ise TS 648 kullanılmıştır. Yapıya etki eden yüklerin analizinde ve yapının bilgisayar modellemesinde SAP2000 yapı analizi programı kullanılmıştır. Yapının karmaşık geometrisinin biçimlendirdiği taşıyıcı sisteminin çözümünde Çelik çerçeve kullanılmış; birçok farklı etken göz önünde bulundurulduğunda, Çelik yapı elemanlarının getirileri on plana çıkmıştır. Yapı malzemesi olarak tercih edilen Çeliğin mimari projeyle yarattığı uyum, mimarlık ve mühendisliği buluşturan noktanın altını çizmektedir. Zayıf eksen üzerinde etkileri değerlendirilen yanal yüklere karşı, yanal ötelenmenin önlendiği bir sistem elde etmek amacıyla, çapraz eleman kullanma yoluna gidilmiştir. Çelik yapı elemanlarının hazır bulunabilirliğine ve stoklanabilirliğine atıfta bulunarak - aynı zamanda Borusan ürünlerinin kullanımı amaçlanarak- tasarımın yapı elemanları için Borusan ürünlerinin sağladığı kesitlerin kullanımına özen gösterilmiştir. Kesitlerin seçiminde üretilebilirdik matrislerine önem verilmiş, yapı elemanı seçimlerinde zaman ve ekonomi faktörleri de göz önünde bulundurulmuştur. Yapıya uygulanan yük tipleri olarak sabit yük, hareketli yük, kar yükü, rüzgâr yükü, deprem yükü esas alınmış; TS 498 ve DBYBHY referans alınarak, yapı bölgesinin Z2 tipi zeminde ve 1. derece deprem bölgesinde olduğu öngörülmüştür. Yapı elemanlarının kullanımında ST 52 sınıf Çelik kullanılmış, Çeliğin mekanik özellikleri TS 648 çizelgelerine dayanarak belirlenmiştir. Projede kolon kesitleri için, boru tipi 450 mm çap ve 10 mm et kalınlığıyla Avrupa standartlarına sahip TUBO D 457 tipi profiller; kirişler için, 320x200 mm boyutunda, 10 mm et kalınlığında Borusan kutu profiller kullanılmıştır. Bu şekilde, projenin taşıyıcı sisteminde kolonlar için 48.190 kg Çelik, kirişler için ise, 57.083 kg Çelik kullanılmıştır. Böylelikle, taşıyıcı sistemin %50’den fazlası Borusan ürünleriyle yapılandırılmıştır.