Regaip Adem (Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü)
Yüksel Ayaz (Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Pınar Çalışır (Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü)
Aynur Kotil (Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü)
Karadeniz Teknik Üniversitesi
Mimari Rapor
Kentsel sorunun belirlenmesi
Trabzon ili, dar bir sahil şeridinin ardında denize dik uzanan dağlık bir araziye yerleşmiştir. Yüzölçümü acısından az bir alan kaplamasına karşın, nüfus ve ekonomi acısından yörenin en büyük kentidir. Bu özelliklerinden dolayı, gitgide artan nüfusu barındırmak amacıyla yeni konutlar ve bunlara hizmet edecek yol sistemleri oluşturulmaktadır. Fakat eğimli topoğrafyasından dolayı bu çözümlerin onu tıkanmaktadır. Sonuçta var olan yeşil alanlar, sosyal ve kültürel etkinlik alanlarından feragat edilmekte ve bu alanlar hızla betonlaşmaktadır. Bütün bunlara neden olan trafik sorununu ortadan kaldırmak, insanlara yeni yaşam alanları oluşturmak için atılması gereken en önemli adımdır. Bu bağlamda, Trabzon geneline bakıldığında trafik yoğunluğunun en fazla olduğu hat, Fatih beldesi ve Trabzon Atatürk Meydanı arasındaki hattır. Bu hattaki yoğunluğu azaltmak ve meydandaki yaya traŞ.ini artırmak için önerilen en önemli çözüm yolu, insanların toplu taşıma araçlarını kullanmaya özendirilmesidir. Bu hatta yapılması düşünülen hafif raylı sistem, meydanda var olan ve trafik akışını büyük ölçüde engelleyen dolmuş traŞ.ini en aza indirecek, otobüs seferleriyle de kentin farklı noktalarına ulaşım sağlanacaktır. Bu çerçevede, Trabzon Atatürk Meydanı’nda raylı sisteme ve otobüs trafiğine hizmet edecek, küçük çapta hizmet mekanları barındıracak bir durak tüm bu “trafiğin iyileştirilmesi” çalışmalarının bir simgesi olarak tasarlanmıştır.
Tasarım kararları
Meydandaki dolmuş ve otobüs durağının yeri proje alanı olarak seçilmiş, mevcut durak alanı korunarak ona üst örtü oluşturacak mekanlar tasarlanmıştır. Yatayda iki çerçeve yatay sirkülasyon alanları ve arasına yerleşecek mekanların asıl taşıyıcısıdır. Bu mekanlara giydirilecek işlevler, alanın etrafında zaten var olan kafe, satış birimleri gibi işlevlerdir. Aynı zamanda kentin odak noktası olan bu alanda, kent tanıtım ve bilgilendirme merkezi ve ayrıca yarı acık-kapalı sergiler ya da etkinlik alanları (kermesler, kısa film gösterimleri, kısa dinletiler vb.) düşünülmüştür.
Mühendislik Raporu
“Çok işlevli durak” olarak tasarlanan yapıda mimari kesitler alındıktan sonra binanın statik acıdan çözümlenmesini daha sağlıklı bir şekilde yapabilmek için, sistemin bütünlüğü nu bozmadan en sağlam statik hesabı elde edilmeye çalışıldı. Sistemin tasarım amacına uygun olarak boyutlandırılması ve esas yüklerin hesaba gerçekçi şekliyle alınmasına özen gösterilmiştir. Sistemin yük hesaplarının yapılması sırasında “TS 648 - Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları”, “TS 498 - Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri”, “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik (ABYYHY)” esas alınarak, sistem SAP2000 aracılığıyla modellendi. Yükler verildikten sonra kritik bölgeler tekrar gözden geçirildi. Yapının ana taşıyıcıları 10’ar metre arayla yerleştirilmiş, her birinde 4 adet eğik kolon bulunan birimler halinde düzenlenerek 14 adet 4’lu birim oluşturulmuştur. Bu 4’lu birimlerdeki profiller, tasarım işlevi de düşünülerek olabildiğince narin tutulmuştur. Borusan Pro güçlendirilmiş boru profillerinin, klasik Çelik profillere göre dayanım/ağırlık oranının yüksek olması, yanal reşitliklerinin fazla olması ve düşük bakım maliyetlerine sahip olmaları nedeniyle bu tip profiller tercih edilmiştir. Bu profiller için, en kritik basınç çubuğu eksenle basınç ve eğilme altında analiz edilerek, deneme yanılma yöntemiyle güvenli bir kesit bulundu. Daha sonra bu kesitler kullanılarak, bina SAP2000 model analizinde en kotu yük kombinasyonu altında incelendi ve hem sehim hem de taşıma kapasitesi acısından kabul edilebilir sonuçlar elde edildi. Eğik boru profil halinde bulunan bu birimlerin açılmasını önlemek için döşemelerde çerçeve kiriş sistemi kullanılmış ve bu çerçeveyi güçlendirmek için de aralara çapraz kirişler atılmıştır. 14 adet birim taşıyıcıyı birbirine sabitlemek için aralara kirişler atılarak binanın bir bütün olarak çalışması sağlanmıştır. Çerçeve sistemde kolonlar hiç kesilmeden devam ettirilmiş, kolonların kirişlerden daha güçlü olmasına özen gösterilmiştir. Yapıda 4 mm’den daha küçük boyutta taşıyıcı profil kullanılmamıştır. Yapıyı oluşturan tüm Çelik elemanlar ST 37 (normal yapı çeliği) kalitesine sahiptir. Binanın yapısal karakterini tamamlamak için ise, sistemin sıcaklık değişimleri sonucu maruz kalacağı genleşme ve büzülmeler dikkate alınarak bağlantı noktaları tasarlanmış ve uygun malzemeler kullanılmıştır.