Depremler üzerine yapılan bilimsel çalışmalar bu doğa olayının ne zaman gerçekleşeceği konusunda kesin olarak bir zaman veremez. Yaşanacak olan depremlere hem bireysel hem de kurumsal açıdan hazırlıklı olmak büyük önem taşır. Küçük depremler can ve mal kaybına neden olmasa da bu doğa olayına hazırlıklı olmayan ülkelerde gerçekleşen büyük depremler, önemli ölçüde yıkıma, can kaybına ve yaralanmalara neden olur. Ayrıca depremler ekonomi ve çevre kirliliği açısından da büyük bir yıkım yaratırlar.
Herhangi bir kuruluşun acil durum planı, çalışanları, varlıkları ve iş sürekliliğini nasıl koruyacağını dikkate alma üzerine tasarlanır. Depremler; şirketler, çalışanlar ve müşteriler üzerinde yıkıcı etkileri olan, iş sürekliliğine yönelik en önemli tehditlerden biridir. Bir depremin ardından iş hayatı tekrar başladığında, çalışanlar ofislerine, bilgisayarlarına veya işleri için ihtiyaç duydukları diğer kritik altyapıya erişimde güçlük yaşayabilirler. Ayrıca, afetler sıklıkla ulaşım ağlarını, telekomünikasyon hatlarını, elektrik şebekelerini, su ve kanalizasyon sistemlerini kesintiye uğratarak çalışanların işe gitmelerini zorlaştırmaktadır.
Bir acil durum planı ile depremin işletmeniz üzerindeki potansiyel etkisini azaltabilirsiniz. Bu, iş yerinizin güvenlik açıklarını değerlendirmenize yardımcı olur. Doğru şekilde tasarlanmış bir acil durum planı, can kaybı ve yaralanmaların yanı sıra meydana gelmesi muhtemel hasarı da azaltır.
“Afete Hazır İş Yeri”
Şirketinizin acil durum planını önceden oluşturmalısınız. Acil bir durumda ne yapılması gerektiği konusunda çalışanlara rutin olarak eğitim vermenin yanı sıra şirketinizdeki tüm kilit paydaşları bir acil durum eğitim tatbikatına katılmaya teşvik etmelisiniz. Bir doğal afette, çalışanlarınızın bir afet planına ne kadar hazırlıklı oldukları can güvenlikleri açısından belirleyici olacaktır. Deprem gerçekleştiğinde çalışanlar bir bina veya yapı içerisinde olabilirler.
AFAD, iş yerinde depreme yakalanma durumuna dair “Afete Hazır İş Yeri” başlıklı bölümde şu önerileri yapmaktadır;
- Önemli dokümanların / evrakların birer kopyası kurumun / firmanın / tesisin diğer şubelerinde veya güvenli bir yerde yedekli mi?
- Kurumda / iş yerinde oluşabilecek veya etkileyebilecek tehlikeler belirlendi mi?
- Kurumda / iş yerinde tüm tehlikeleri içeren bir Afet Acil Yardım Planı var mı?
- Kurumda / iş yerinde oluşabilecek tehlikelerle ilgili zarar azaltma planı var mı?
- Kurumda / iş yerinde yapısal unsurlarda zayıflık oluşturabilecek herhangi bir durum olup olmadığı düzenli olarak kontrol ediliyor mu?
- Araç – gereç, makina ve mobilyalar, masa üstünde yer alan ve ağır olan eşyalar sabitlenmiş midir?
- Baş seviyesinin üstünde olan ya da tavanda asılı duran eşyalar sabitlenmiş midir?
- Elektrikli aletler sabitlenmiş midir?
- Elektrikli aletler kesintisiz güç kaynağı veya jeneratörle desteklenmekte midir?
- Bütün zehirli, yanıcı ve tehlikeli maddelerin SİYA (Sınırla, İzole et, Yok et, Ayır) kuralına bağlı olarak kapalı, sağlam kutular içinde, depremde dökülmeyecek şekilde tutulmaları sağlanmış mıdır?
- Afet ve acil durum prosedürleri konusunda personel yeterli eğitim aldı mı?
- Afet Acil Yardım Planı yeterli sıklıkta uygulanıyor mu? Gerekli değişiklikler, plan üzerinde yapılıyor mu?
- Sorumlu ve görevli personel, Afet Acil Yardım Planı’nın nerede olduğunu biliyor mu?
- İşe yeni başlayan personel, Afet Acil Yardım Planı üzerinde gerekli eğitimleri alıyor mu?
- İdari personel, acil durum olduktan ve gerekli birime telefonla ulaştıktan ne kadar zaman sonra yardım gelebileceğini biliyor mu?
- Personel, yardım gelene kadar acil durumlarla ilgilenecek eğitimi aldı mı?
- Çalışanlar ve aileleri için eğitim ve bilinçlenme programları düzenleniyor mu?
- Personelden acil durum amaçlı özel eğitim alan kimse var mı?
- Kurumun / tesisin kat ve vaziyet planları kolayca ulaşılabilir bir yerde mi?
- Kurumun / tesisin kat ve vaziyet planları kolayca anlaşılabilir şekilde mi?
- Herhangi bir afet veya acil durum halinde kullanılabilecek haberleşme sistemleri mesai saati içi ve dışı olarak belirlenmiş mi?
- Acil durum telefonları tek tuşla otomatik aramaya ayarlanmış durumda mı?
- Acil servis numaraları (itfaiye, ambulans, polis) tüm çalışanlar tarafından kolayca görülebilecek bir yerde mi?
- Kurumun / tesisin açık ve kapalı alanları için ayrı ayrı müdahale planı var mı?
- Müdahale aşaması için gerekli komuta, kontrol ve koordinasyon sistemi kurulmuş mu?
- Gerekli ekipler teşkil edildi mi? Ekip lideri ve ekip üyeleri görev tanımları net mi?
- Tahliye planları var mı?
- Tahliye planına göre tüm personel üzerine düşen görevi biliyor mu?
- Tahliye sırasında personeli güvenli bölgeye taşıyacak yeterli araç var mı?
- Yerel güvenlik birimlerinde ve itfaiyede kurumun / tesisin genel vaziyet planı var mı?
- Amirler, güvenlik birimlerini ve itfaiyeyi, tanıma amaçlı gezi için yıllık olarak tesise davet ediyor mu?
- Kurumda / tesiste yangın, tahliye ve kurtarma tatbikatları yoğun insan ve / veya araç trafiği olduğu zamanlarda mı yapılıyor?
- Afet veya acil durum, personel servis araçlarında olduğu zaman gerçekleşirse ne yapılacağına dair plan var mı?
- Normal zamanda ve mesai saatleri dışında kilitli kapıların anahtarları kimlerde veya nerede duruyor? Afet ve acil durumda ulaşılabilirliği sağlanmış mı?
Acil Durum Alanı
Deprem olması durumunda iş yeri dışında belirlenmiş bir acil durum alanı oluşturulması esastır. İdeal alan, açık havada olmalı ve diğer binalardan veya elektrik hatlarından arındırılmış olmalıdır. Çalışanlarınızın belirlenen acil durum alanının bulunduğu yeri bildiğinden ve yönlendirme tabelalarının doğru konumlandırıldığından emin olun. Tahliyeden sonra, şirketinizin büyüklüğüne bağlı olarak bir veya daha fazla kişiyi çalışanları yoklamak üzere görevlendirin.
Afet Tedarik Kitlerini Hazırlayın
Bir depremden sonra elinizde afet tedarik kiti varsa, yaralanan çalışanlara ilk yardımda bulunabilirsiniz. Herhangi bir felaket anında, bir süre yiyecek, su ve bilgiye erişiminiz olmayabilir.
İş yerinizdeki bir afet tedarik kiti en azından aşağıdakileri içermelidir:
- Şişelenmiş su
- Pille çalışan radyo
- Ek piller
- Acil ilk yardım çantası
- Acil durum düdüğü
- En yakın hastane ve polis karakolu hakkında bilgi içeren yerel haritalar
- Cep telefonları için şarj cihazları ve yedek piller (veya güç bankaları)
- Ağrı kesiciler ve diğer reçetesiz ilaçlar
Bir İş Sürekliliği Planı (İSP) ve Acil Durum Eylem Planı (AEP) Geliştirmek
İş sürekliliği planları ve acil eylem planları, her işletmenin temel bileşenleridir. İSP’ler, bir şirketin beklenmedik durumlara yanıt verme ve beklenmedik durumlardan kurtulma becerisinin devamını sağlar ve kuruluş için kesinti süresini en aza indirir. Çalışanlarınızın acil bir durumda ne yapacaklarını bilmeleri için bir AEP’ye ihtiyaçları vardır.
İşletme sahipleri, işletmelerini elektrik kesintisi ile karşı karşıya kaldıklarında bile üretkenliklerini destekleyecek şekilde hazırlamalı ve ek bilgisayar ekipmanı, jeneratör gibi bir acil durum güç kaynağı, taşınabilir bir güç ve bağlantı paketi içeren bir yedekleme planı düşünmelidir.
Uzman yardımı almak; işletme sahipleri için tamamen eyleme geçirilebilir bir AEP ve İSP oluşturmanın en iyi yolu olabilir. Ayrıca şirketinizin uyumlu kalmasını sağlayan, güvenlik önlemleri oluşturan, çalışanlarınızı ve şirketinizi koruyan bir acil durum hazırlık planı geliştirmenize ve şirketinizin ihtiyaçlarına en uygun olan İSP tasarlamanıza da yardımcı olur.
Bilgileri Uzaktan Depolama
İşletmeler, beklenmedik bir felaket meydana geldiğinde müşteri verileri, iş emirleri, sözleşmeler, fikri mülkiyet, pazarlama bilgileri ve diğer hassas materyaller dâhil olmak üzere tüm kritik şirket bilgilerini bulutta güvenli bir şekilde saklıyor olmalıdır. İşletmeler, çalışan eğitim kayıtları, satış kayıtları ve finansal tablolar gibi kritik iş verilerini de uzak bir sunucuda tutmalıdır. Belirtilen değerli malzemelere sahip olmak, şirketinizin deprem sonuçlarını yönetirken iş yapılabilmesini sağlayacaktır.
Deprem Bilincinin Önemi
Depremler, işletmeler ve çalışanları için önemli aksamalara neden olabilir. Bilgili ve depreme karşı hazırlıklı olan çalışanlar daha güvenlidir ve ciddi şekilde yaralanma olasılığı daha düşüktür. Acil durum hazırlık planı oluşturan şirketlerin bir deprem sonrasında kısa sürede toparlanma olasılığı daha yüksektir. İşletmeler güvenlik açıklarını değerlendirmeli, tahliye planları, buluşma yerleri, iletişim planları ve çalışan güvenliği eğitimini içeren bir acil durum hazırlık planı geliştirmelidir.