Dünya Bankası Piyasa Uygulama Ortaklığı (PMI) Programında yer alan ve İklim Değişikliği Başkanlığının ana faydalanıcısı olduğu Türkiye Karbon Piyasası Geliştirme Projesi'nin resmi açılışı ulusal ve uluslararası paydaş kuruluş temsilcilerinin katılımıyla 30 Nisan 2024 tarihinde gerçekleştirildi.
T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki açılış konuşmasında, “2053 Net Sıfır Emisyon ve Yeşil Kalkınma Hedefimiz doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadelemizi hız kesmeden sürdürüyoruz. Bu kapsamda, Dünya Bankası Türkiye Direktörü Sayın Humberto Lopez’in de katılımıyla Dünya Bankası Piyasa Uygulama Ortaklığı (PMI) programında yer alan ve dünyada ilk örneği ülkemizde olan Türkiye Karbon Piyasası Geliştirme Projesi’nin uygulama sürecini başlattık. Proje ile 'Yeşil Dönüşüm' hedefimize ulaşmak amacıyla, ulusal ve uluslararası karbon fiyatlandırma mekanizmalarından yararlanarak sera gazı emisyonlarını, maliyeti en etkin yollarla azaltacağız. Dünyamızı evlatlarımıza daha yaşanabilir, sağlıklı ve yeşil bırakabilmek için ülke olarak üzerimize düşeni fazlasıyla yapıyor, projelerimizi kararlılıkla hayata geçiriyoruz.” dedi.
Dünya Bankası Türkiye Direktörü Humberto Lopez konuşmasında Türkiye'nin iklim değişikliğinin çözümüne yönelik attığı adımlara ve bu alandaki öncülüğüne vurgu yaparak, “Sadece bu konuda ne yaptığınızın değil, ülke olarak gösterdiğiniz liderliğin de fark edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’nin de gördüklerimiz ve tanık olduklarımız nedeniyle takdir edilmesi gerektiğini düşünüyorum." ifadelerini kullandı.
Türkiye'nin yenilenebilir enerji girişimlerine vurgu yapan Lopez, girişim planlarının çok olumlu olduğunu bu sayede iklim değişikliğinin çözümüne katkıda bulunabileceğini belirtti. Bununla birlikte bu planların enerji güvenliğine ve ülkede yüksek verimliliğe de katkı sağlayacağını söyleyerek karbon emisyonu düşük enerji kaynaklarının yoğunluğunu artırmaya çalıştıklarını da açıkladı. Lopez, "Bu, ülkenizin (Türkiye’nin) enerji güvenliğini destekleyecek ve maliyetleri düşürecektir." değerlendirmesinde bulundu.
İklim Değişikliği Başkanı Prof. Dr. Halil Hasar ise konuşmasında, “Ülkemizde karbon fiyatlama çalışmaları 2013 yılında Karbon Piyasalarına Hazırlık Ortaklığı Projesi (PMR) ile başlamıştır. Yaklaşık 7 yıl süren proje ile karbon fiyatlandırma mekanizmalarının ülkemiz ekonomisine, bütçesine ve sektörlerine etkisi incelenmiş olup Türkiye için en uygun karbon fiyatlandırma mekanizmasının ‘Emisyon Ticaret Sistemi’ olduğu belirlenmiştir. Bugün açılışını yapmakta olduğumuz proje, tamamlanan projenin devamı niteliğindedir. Projemizin genel amacı 2053 Net Sıfır Emisyon hedefine ulaşılmasına katkı sağlamaktır.” dedi.
Ayrıca Prof. Dr. Halil Hasar konuşmalarında; proje çıktılarının, Türkiye’nin 12. Kalkınma Planı ve Orta Vadeli Program’da yer alan yeşil dönüşüm hedefi doğrultusunda; ulusal karbon fiyatlandırma araçları ve uluslararası karbon piyasalarına katılım yoluyla düşük karbonlu kalkınma çabalarını destekleyeceğini belirtti.
Emisyon Ticaret Sistemi
Düşük karbonlu kalkınma ve karbonsuzlaşma çabalarının desteklenmesi çerçevesinde devreye alınan proje, 12. Kalkınma Planı ve Orta Vadeli Program gibi üst ölçekli politika dokümanlarında da yer verilen iklim hedeflerine uygun olarak tasarlanmıştır. Bakan Mehmet Özhaseki; sıfır atık, döngüsel ekonomi, iklime ve depreme dirençli şehirler, daha yeşil yaşam alanları ve daha yüksek çevre kalitesi konularında da pek çok çalışmanın yürütüldüğünü vurguladı. Emisyon Ticaret Sistemi gibi bir yapının ülkemizde planlanması, iklim değişikliği ile mücadele konusunda ülkemizin dünyada öncü ülkelerden olduğunu göstermektedir.
Dünyada ilk örneği Türkiye’de başlayacak olan proje ile karbon piyasalarının iklim hedefleri doğrultusunda verimli bir şekilde kullanılması amaçlanmaktadır.
Projenin temel hedeflerinden biri dünyada pek çok örneği bulunan ulusal bir Emisyon Ticaret Sistemi’nin devreye alınmasıdır. Küresel ölçekte halihazırda 36 adet Emisyon Ticaret Sistemi uygulaması bulunmaktadır. Bu sistemlerle küresel sera gazı emisyonlarının yaklaşık yüzde 18’i fiyatlandırılmaktadır. Ayrıca bir Emisyon Ticaret Sistemi kurma amacıyla hazırlıklar yürüttüğünü açıklayan 22 ülke daha bulunmaktadır. Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi ile 2053 Net-Sıfır Emisyon Hedefine katkı ve Avrupa Birliği Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması kapsamında dış ticarette rekabetçilik kaybının engellenmesi hedeflenmektedir.
Gönüllü karbon piyasaları kapsamında ise ulusal karbon kredilendirme mekanizmasının oluşturulması ve ulusal denkleştirme sisteminin kurularak Türkiye’de çevresel faydalar sağlayacak karbon kredilerinin elde edilmesine olanak tanınması hedeflenmektedir. Ayrıca uluslararası karbon piyasalarına ilişkin teknik çalışma ile ülke stratejimizin belirlenmesine katkı sağlanması planlanmaktadır.
Kimsenin geride bırakılmadığı bir sistem için karbon fiyatlandırma özelinde bir adil geçiş stratejisinin belirlenmesinin yanı sıra tüm paydaşlara yönelik istişare mekanizmaları oluşturulması tasarlanmaktadır. Tanımlanan tüm çalışmaları tamamlayıcı nitelikteki görünürlük, tanıtım ve kapasite geliştirme faaliyetleri yine proje kapsamında yürütülecektir.