Elon Musk’ın kurucusu olduğu SpaceX firması, 20 Nisan 2023 tarihinde dünyanın en büyük roketi unvanına sahip dev çelik Starship’in ilk yörünge testini gerçekleştirmişti. Yapılan ilk fırlatma motorlar ve fırlatma rampası nedeniyle başarısız olurken SpaceX yeni geliştirmelerin ardından ikinci testi ABD’nin Texas eyaletinde başarılı bir fırlatma ile tamamladı. Dev Starship roketi Teksas Boca Chica’daki Starbase tesisinden Türkiye saati ile 16:03’te fırlatıldı. Fırlatmadan yaklaşık 3 dakika sonra Starship roketini taşıyan Super Heavy roketi motorları kapatıldı ve Starship roketi başarılı şekilde itici roketten ayrıldı.
antalya escort sakarya escort mersin escort gaziantep escort diyarbakır escort manisa escort bursa escort kayseri escort tekirdağ escort ankara escort adana escort adıyaman escort afyon escort> ağrı escort aydın escort balıkesir escort çanakkale escort çorum escort denizli escort elazığ escort erzurum escort eskişehir escort hatay escort ısparta escort istanbul escort izmir escort kocaeli escort konya escort kütahya escort malatya escort mardin escort nuğla escort ordu escort samsun escort sivas escort tokat escort trabzon escort urfa escort van escort zonguldak escort batmana escort şırnak escort osmaniye escort Super Heavy roketi ayrılmadan kısa süre sonra patlarken, parçaları Meksika Körfezi’ne düştü. Starship roketi ise ayrıldıktan sonra 148 km irtifaya ulaşarak uzay sınırına vardı ancak ayrılmadan bir süre sonra Starship roketi ile iletişimin kesildiği açıklandı.
Starship’de Özel Bir Paslanmaz Çelik Alaşımı Kullanılıyor
SpaceX Kurucusu Elon Musk, Starship’te çeliğin kullanımı ile ilgili 2019 yılında Ryan D'Agostino ile gerçekleştirdiği röportajda şunları söylemişti;
“Starship’i yeniden tasarladık. Özel bir paslanmaz çelik alaşımı kullandık. Karbon fiber kullanıyorduk. Ancak bu çok yavaş ilerliyordu ve kilogram başına maliyeti 135 dolardı. Paslanmaz çelik ise karbon fibere nazaran çok ucuz. Çoğu çelik kriyojenik sıcaklıklara ulaştıkça çok kırılgan hale gelir. Üzerine sıvı nitrojen püskürtün ve bir çekiçle vurun. Cam gibi kırılır. Ancak bu durum yüksek krom – nikel içeriğe sahip paslanmaz çelik için geçerli değildir. Bu malzeme aslında gücü artırır ve süneklik çok yüksektir. Bizim harika bir metalürji grubumuz var. Bu roketlerde yüksek kaliteli paslanmaz 301 çeliği kullanacağız. Bu tip çelik programa büyük bir hız kazandıracak. Maliyet avantajı da var. Çeliğin kilogramı sadece 3 dolar.”
Alüminyum veya karbon fiber, 150°C'lik kararlı durum çalışma sıcaklığı ile sınırlıyken, kısa süre de olsa 180-200°C'de güvenlik sağlayabilir. Ancak bu durum malzemenin zayıflamasına da neden olur. Uygun ısı dağılımı kontrollerine sahip paslanmaz çelik ise 820-870°C'ye kadar yüksek sıcaklıklarda performans sağlar. Ayrıca uzay aracında bulunan ısı kalkanı da iki paslanmaz çelik katmana sahip. Bu iki katman su akan kirişlerle birleştirilmiş durumda. Dış kısımda yer alan, suyun akmasına izin veren ve terleyerek soğutma yoluyla sıcaklıkları düşük tutan mikro delikler aracın yüksek ısıda mukavemetini artırmakta.
Bu zorlu görev için çeliğin bir diğer avantajı ise kırılmıyor oluşu… Uzay ortamında sıcaklık -270°C'yi buluyor. Bünyesindeki CrNi (krom ve nikel) içeriği sayesinde çok düşük sıcaklıklarda paslanmaz çeliğin dayanıklılığı %50 oranında artıyor 5. Mars gibi sıra dışı bir gezegende mürettebatın ve kolonizasyon için gönderilecek insanların hayatta kalmasını ayrıca gönderilecek hayati öneme sahip ekipmanların çalışır halde kalmasını istiyorsanız paslanmaz çelik sağladığı büyük avantajlarla öne çıkıyor.
Fırlatma Rampası Çelik ile Güçlendirildi
20 Nisan 2023 tarihinde gerçekleştirilen başarısız yörünge testinin ardından yeni testin sorunsuz gerçekleşmesi adına çalışmalarına devam eden SpaceX şirketi, yaklaşık altı aydır devasa su soğutmalı çelik levhalı rampa üzerinde çalışıyordu. Yapılan ikinci fırlatma da bu yeni rampa kullanılırken rampanın gösterdiği başarı ile ilgili detayların kısa süre içerisinde SpaceX tarafından açıklanması bekleniyor.
Başarılı Ayrılma
İkinci fırlatmanın en önemli detayı 120 metre uzunluğunda 9 metre çapında olan dev roketin alt kısmında yer alan Super Heavy itici roketi ile üstteki Starship roketinin başarılı şekilde ayrılması oldu.
SpaceX tarihindeki en hızlı ilerlemeyi dev rokette kaydederken, şirketten yapılan ilk açıklamada görevin beklenende de başarılı olduğu ifade edildi.
Bağlantı Kaybedildi
Reuters haber ajansının aktardığına göre; SpaceX şirketi tarafından fırlatma anı ve sonrasında yapılan canlı yayında, iki parçadan biri olan roket güçlendiricisi ile bağlantının kesildiği, bunun büyük ihtimalle roketteki bir arızadan kaynaklandığı ifade edildi. Canlı yayında paylaşılan bilgilere göre, Starship kapsülü, roket güçlendiricisinden ayrılsa da uzaya yolculuğunun 90 dakika sürmesi planlanırken, kalkıştan yaklaşık 10 dakika sonra roketle olan bağlantı kesildi. SpaceX canlı yayınında konuşan John Insprucker, "İkinci aşamadan gelen verileri kaybettik. Sanırım ikinci aşamayı kaybettik" ifadelerini kullandı.
BBC'nin aktardığına göre; roketin iki parçasının başarıyla birbirinden ayrılmasıyla, yapılan son fırlatma denemesi daha öncekilere göre daha ileri bir aşamaya geçmiş oldu. Ancak, roketin güçlendiricisi diğer parçadan ayrıldıktan sonra Meksika Körfezi üzerinde infilak etti. Ardından, uzaya ulaşması beklenen roketin üst kısmıyla olan bağlantı da kesildi.
“Başarı Öğrendiklerimizden Gelir”
İkinci fırlatmayla ilgili olarak SpaceX’ten şu açıklama yapıldı;
“Starship’in heyecan verici ikinci entegre testi için tüm SpaceX ekibini tebrik ederiz. Starship, Super Heavy Booster üzerindeki 33 Raptor motorunun tamamının gücüyle başarılı bir şekilde havalandı ve ayrılma aşamasını gerçekleştirmeyi başardı. Super Heavy Booster, ayrılma işleminin ardından kısa bir süre sonra parçalanmaya maruz kaldı. Bunun gibi bir testte başarı öğrendiklerimizden gelir. Gerçekleştirilen test Starship’in güvenilirliği artırmamıza yardımcı olacaktır.”
Türk Yapısal Çelik Derneği olarak Starship ve SpaceX özelinde çelikle ilgili yaşanan gelişmeleri önümüzdeki günlerde de sizlerle paylaşmaya devam edeceğiz.
İlgili Haberler;
STARSHIP’İN BAŞARISI İÇİN BETON YERİNE ÇELİK DÖNEMİ
ÇELİĞE ÂŞIK BİR UZAY GİRİŞİMCİSİ ELON MUSK