Teksas Üniversitesindeki araştırmacılar, depremleri bir hafta önceden %70 oranında doğru tahmin eden bir yapay zekâ algoritması geliştirdiklerini iddia ediyorlar. Yapay zekâ algoritmasının haftalık tahminlerinde, 320 kilometreye kadar uzaklıktaki 14 depremin nerede olacağını ve büyüklüğünü doğru tahmin ettiği belirtildi. Algoritma buna karşın, bir depremi tahmin edemedi ve 8 kere de yanlış uyarı verdi.
Hakemli bilimsel dergi Bulletin of the Seismological Society of America kapsamında yayımlanan, bugün de “Independent Türkçe” ve çeşitli medyada yer alan, depremleri bir hafta önceden tahmin eden bir yapay zekâ algoritmasını geliştiren araştırmacıların 7 ay boyunca Çin'de denemeler yaptığı ifade edildi.
Makina öğrenmesi prensibiyle çalışan algoritmaya araştırmacıların deprem bilimine ilişkin bilgileri baz alınarak istatiksel bazı verilerin yüklendiği ve sonrasında 5 yıllık sismik kayıtlar üzerine kendini eğitmesi komutu verildiği ifade edildi.
Yeni yaklaşım henüz başka yerlerde denenmemiş olsa da araştırmanın yapay zekâ temelli deprem tahmini modelleri için dönüm noktası olabileceği belirtiliyor.
Araştırma ekibinden Sergey Fomel, "Depremleri tahmin etmek büyük bir hedef. Hâlâ dünyanın herhangi bir yeri için tahmin yapmaya yakın değiliz. Ancak elde ettiğimiz sonuçlar, imkânsız olarak gördüğümüz bir problemin prensipte çözülebilir olduğunu gösterdi" diye konuştu.
Araştırmaya katılan isimlerden biri olan Teksas Sismolojik Ağ Programı (TexNet) Direktörü Alexandros Savvaidis ise şu şekilde konuştu:
Yüzde 70 bile çok büyük bir sonuç. Can kayıplarını ve ekonomik kayıpları azaltabilir. Dünya çapında deprem hazırlığı konusunda büyük bir gelişim sunma potansiyeli taşıyor. Araştırma ekibi, bundan sonraki adımda 300'den fazla gözlem istasyonuyla Teksas'taki sismik faaliyetleri kaydeden TexNet'in verilerini kullanarak algoritmayı eyalet çapında test etmek istiyor.
Araştırmacılar, coğrafi bölgelere özgü olmayan fizik temelli modelleri kendi sistemlerine entegre ederek algoritmayı dünya çapında deprem tahmini yapacak şekilde geliştirmeyi hedefliyor.
Bulletin of the Seismological Society of America hakemli bilimsel dergisinden indirilen makalenin özetinde şu hususlar yer almaktadır: “Deprem tahmini, insan hayatını kurtarmayı ve yıkıcı hasarları azaltmayı amaçlayan sismoloji alanındaki en zorlu görevlerden biridir. Depremleri tahmin etmek için gerçek zamanlı bir deprem tahmin çerçevesi tasarladık ve bunu güneybatı Çin'deki deprem (sismojenik) bölgelerinde test ettik. Giriş verileri, her bir istasyonda elektromanyetik (EM) ve jeo-akustik (GA) olmak üzere iki tür sensör kullanılarak kaydedilen, çok bileşenli sismik izleme sistemi akustik elektromanyetik (AETA) tarafından yapay zekâya (AI) sağlanan özelliklerdir. Hedef; içinde bulunulan haftanın verileri dikkate alınarak gelecek hafta meydana gelebilecek depremin yerini ve büyüklüğünü (magnitude) tahmin etmektir. Önerilen yöntem, temel bileşen analizi kullanılarak büyük EM ve GA verilerinden boyut indirgemeye ve ardından rastgele orman (random-forest) tabanlı sınıflandırmaya dayanmaktadır. Sonuç olarak, test doğruluğu %70'e ulaşırken, kesinlik, geri çağırma ve F1 değerleri %63,63, %93,33 ve sırasıyla %75,66’dır. Katalog çözümüyle karşılaştırıldığında önerilen yöntem kullanılarak mesafenin ve tahmin edilen büyüklüğün ortalama mutlak hatası sırasıyla 381 km ve 0,49'dur.”
Kaynakça:
1.
INDEPENDENT Türkçe
2.
Bulletin of the Seismological Society of America
3. Makale “
Earthquake Forecasting Using Big Data and Artificial Intelligence: A 30‐Week Real‐Time Case Study in China” (September 05, 2023)